ന്യൂഡല്‍ഹി: ഇന്ത്യയിലെ 3,693 കേന്ദ്ര സംരക്ഷിത സ്മാരകങ്ങളില്‍ 50 എണ്ണത്തെ കുറിച്ച് വിവരമില്ലെന്ന് സാംസ്‌കാരിക മന്ത്രാലയം പാര്‍ലമെന്റില്‍ സമര്‍പ്പിച്ച രേഖ. ” ആര്‍ക്കിയോളജിക്കല്‍ സര്‍വേ ഓഫ് ഇന്ത്യയുടെ (സാംസ്‌കാരിക മന്ത്രാലയം) സംരക്ഷണത്തിന് കീഴിലുള്ള ദേശീയ പ്രാധാന്യമുള്ള നിരവധി സ്മാരകങ്ങള്‍ ദ്രുതഗതിയിലുള്ള നഗരവല്‍ക്കരണം കാരണം വര്‍ഷങ്ങളായി കണ്ടെത്താനാകുന്നില്ല, ജലസംഭരണികളും (അണക്കെട്ടുകളും) വെള്ളത്തിനടിയിലായത്, വിദൂര സ്ഥലങ്ങളില്‍ (ഒപ്പം) ഇടതൂര്‍ന്ന വനങ്ങളില്‍ കണ്ടെത്തുന്നതിലെ ബുദ്ധിമുട്ടുകള്‍, അവയുടെ ശരിയായ സ്ഥലത്തിന്റെ ലഭ്യതക്കുറവ് മുതലായവ,” റിപ്പോര്‍ട്ടിന്റെ ഭാഗമായി. ഗതാഗത, വിനോദസഞ്ചാരം, സംസ്‌കാരം എന്നിവയ്ക്കുള്ള പാര്‍ലമെന്ററി സ്റ്റാന്‍ഡിംഗ് കമ്മിറ്റിക്ക് മന്ത്രാലയം ഡിസംബര്‍ 8 ന് സമര്‍പ്പിച്ച നിവേദനങ്ങള്‍ പറഞ്ഞു. ‘ഇന്ത്യയിലെ സ്മാരകങ്ങളുടെ സംരക്ഷണവും കണ്ടെത്താനാകാത്ത സ്മാരകങ്ങളുമായി ബന്ധപ്പെട്ട പ്രശ്‌നങ്ങള്‍’ എന്ന തലക്കെട്ടില്‍ നല്‍കിയിട്ടുള്ള റിപ്പോര്‍ട്ടില്‍ 2022 മെയ് 18 ന് കള്‍ച്ചര്‍ സെക്രട്ടറി ഗോവിന്ദ് മോഹന്‍, എഎസ്ഐ ഡയറക്ടര്‍ ജനറല്‍ വി വിദ്യാവതി, ഏജന്‍സിയിലെ മറ്റ് മുതിര്‍ന്ന ഉദ്യോഗസ്ഥര്‍ എന്നിവരുടെ അഭിപ്രായങ്ങള്‍ കമ്മിറ്റി കേട്ടിരുന്നു.
ഉത്തര്‍പ്രദേശിലെ 11 സ്മാരകങ്ങളും ഡല്‍ഹിയിലും ഹരിയാനയിലും രണ്ടുവീതം സ്മാരകങ്ങളും കാണാതായവയില്‍ ഉള്‍പ്പെടുന്നു. അസം, പശ്ചിമ ബംഗാള്‍, അരുണാചല്‍ പ്രദേശ്, ഉത്തരാഖണ്ഡ് എന്നിവിടങ്ങളിലെ സ്മാരകങ്ങളും പട്ടികയില്‍ ഉള്‍പ്പെടുത്തിയിട്ടുണ്ട്. ആര്‍ക്കിയോളജിക്കല്‍ സര്‍വേ ഓഫ് ഇന്ത്യ (എഎസ്ഐ) പറയുന്നതനുസരിച്ച്, ഈ സ്മാരകങ്ങളില്‍ 14 എണ്ണം ദ്രുതഗതിയിലുള്ള നഗരവല്‍ക്കരണം കാരണം നഷ്ടപ്പെട്ടു, 12 എണ്ണം റിസര്‍വോയറുകളാലോ അണക്കെട്ടുകളാലോ മുങ്ങപ്പെട്ടു, ശേഷിക്കുന്ന 24 സ്ഥലങ്ങളുടെ സ്ഥലങ്ങള്‍ കണ്ടെത്താനായിട്ടില്ലെന്നും റിപോര്‍ട്ട് പറയുന്നു.
സ്ഥിരമായ വിലാസമില്ലാത്ത ലിഖിതങ്ങളുമായും രേഖകളുമായും ബന്ധപ്പെട്ട ഇത്തരം നിരവധി കേസുകള്‍. അവ നീക്കുകയോ കേടുവരുത്തുകയോ ചെയ്‌തേക്കാം. അതുകൊണ്ട് തന്നെ കണ്ടെത്തുന്നത് ബുദ്ധിമുട്ടായിരിക്കാം, ”അധികൃതര്‍ ദി സണ്‍ഡേ എക്‌സ്പ്രസിനോട് പറഞ്ഞു. 1930-കളിലും 40-കളിലും 50-കളിലും കേന്ദ്രീകൃതമായി സംരക്ഷിത സ്മാരകങ്ങളില്‍ ഭൂരിഭാഗവും തിരിച്ചറിഞ്ഞിട്ടുണ്ടെന്നും സ്വാതന്ത്ര്യാനന്തര ദശകങ്ങളില്‍, ”അവ സംരക്ഷിക്കുന്നതിനേക്കാള്‍ പുതിയ സ്മാരകങ്ങള്‍ കണ്ടെത്തുന്നതിലാണ് ശ്രദ്ധ കേന്ദ്രീകരിച്ചത്” എന്നും അവര്‍ പറഞ്ഞു. 2013-ല്‍, സ്വാതന്ത്ര്യാനന്തരം നടത്തിയ ആദ്യത്തെ ഫിസിക്കല്‍ വെരിഫിക്കേഷന് ശേഷം 92 സ്മാരകങ്ങള്‍ ‘കാണാതായതായി’ കണ്‍ട്രോളര്‍ ആന്‍ഡ് ഓഡിറ്റര്‍ ജനറല്‍ പറഞ്ഞിരുന്നു.
